Ngày 19/12/1946, trong thời khắc cam go nhất của lịch sử dân tộc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết và phát đi “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”. Đây không chỉ là bản hùng ca khơi dậy ý chí quật cường của toàn dân, mà còn là ngọn đuốc soi đường cho cuộc trường kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, bảo vệ nền độc lập non trẻ.
Hoàn cảnh lịch sử đầy thử thách
Tháng 8/1945, nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương và Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tiến hành Tổng khởi nghĩa giành chính quyền, lập nên nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á. Đây là kết quả của biết bao năm đấu tranh bền bỉ, là niềm tự hào lớn lao của dân tộc.
Tuy nhiên, nền độc lập ấy đã sớm bị đe dọa. Ngay sau Cách mạng Tháng Tám, thực dân Pháp với dã tâm tái lập chế độ thuộc địa đã trở lại Việt Nam. Đứng trước tình thế đất nước bị bao vây tứ phía, với vô vàn khó khăn cả trong lẫn ngoài, Đảng và Chính phủ Việt Nam đã kiên trì chính sách nhân nhượng để tập trung củng cố lực lượng. Nhưng “chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới.” Từ cuối năm 1946, thực dân Pháp ngang nhiên đưa quân chiếm đóng Hải Phòng, Lạng Sơn, và gây hấn tại Hà Nội. Đỉnh điểm là ngày 18-19/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư buộc Chính phủ Việt Nam phải giải tán lực lượng tự vệ và giao quyền kiểm soát Thủ đô cho chúng.
Không còn con đường nào khác, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã quyết định phát động toàn quốc kháng chiến trong cuộc họp lịch sử tại Vạn Phúc (Hà Đông). Vào đêm 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ viết và phát đi “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”.
Phát lệnh toàn quốc kháng chiến ở Hà Nội, tháng 12/1946. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Tinh thần bất khuất trong từng câu chữ
Chỉ vỏn vẹn hơn 200 từ, nhưng mỗi câu trong “Lời kêu gọi” đều là lời hiệu triệu mạnh mẽ, mang sức mạnh khơi dậy ý chí quật cường của cả dân tộc. Bác khẳng định lập trường không khoan nhượng:
“Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta một lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.”
Trong lời kêu gọi, Bác kêu gọi toàn thể đồng bào, không phân biệt lứa tuổi, giới tính, tôn giáo, dân tộc, đều đứng lên chiến đấu để bảo vệ đất nước. Bác khuyến khích mỗi người dân sử dụng bất cứ phương tiện nào có trong tay – từ súng, gươm cho đến cuốc, thuổng, gậy gộc – để giáng trả kẻ thù.
Từng câu chữ vang lên như lời hịch cứu nước, đánh thức ý chí yêu nước và tinh thần bất khuất của toàn dân tộc.
Lời kêu gọi đồng bào cả nước đứng lên chống giặc Pháp xâm lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh. (Ảnh: Tư liệu TTXVN)
Bước chuyển lịch sử của cách mạng Việt Nam
Ngày 19/12/1946, tiếng súng đầu tiên của cuộc kháng chiến toàn quốc vang lên tại Hà Nội, mở đầu cuộc chiến đấu trường kỳ 9 năm chống thực dân Pháp. Tại Thủ đô, quân và dân ta anh dũng chiến đấu với tinh thần “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh.” Những trận đánh ác liệt tại Bắc Bộ Phủ, chợ Đồng Xuân, và các khu phố lớn đã tiêu hao lực lượng địch, phá tan kế hoạch “đánh nhanh, thắng nhanh” của chúng.
Không chỉ tại Hà Nội, kháng chiến nhanh chóng lan rộng trên toàn quốc. Từ Bắc, Trung, Nam, khắp nơi đều sục sôi khí thế. Nhân dân cả nước đồng lòng, quân dân cả nước đoàn kết, biến từng ngôi nhà, từng thôn xóm thành pháo đài kháng chiến.
Chính trong giai đoạn đầu gian khổ ấy, “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” đã trở thành ngọn cờ quy tụ sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, giúp Việt Nam vững vàng bước vào cuộc trường chinh đầy thử thách.
Vào lúc 20h ngày 19/12/1946, những loạt đại bác của ta từ pháo đài Láng bắn vào các mục tiêu của Pháp trong thành phố, chính thức mở đầu cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ảnh: Nguyễn Bá Khoản/TTXVN
Sức sống trường tồn của một bản hùng ca
“Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” không chỉ là tuyên ngôn kháng chiến mà còn là di sản tinh thần bất hủ của dân tộc Việt Nam. Đó là biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa yêu nước, ý chí quật cường và tinh thần đại đoàn kết.
78 năm đã trôi qua, nhưng thông điệp của bản hùng ca lịch sử ấy vẫn còn nguyên giá trị. Nó nhắc nhở các thế hệ hôm nay về ý chí đấu tranh bảo vệ độc lập, lòng tự hào dân tộc và trách nhiệm xây dựng đất nước. “Lời kêu gọi” còn là bài học lớn về phát huy sức mạnh toàn dân, tinh thần đoàn kết và lòng yêu nước, những yếu tố quyết định sự trường tồn của dân tộc.
Người Việt Nam hôm nay, khi sống trong hòa bình, cần khắc ghi công lao và hy sinh của cha ông. Hãy sống sao cho xứng đáng với những giá trị mà thế hệ trước đã để lại. Hãy lắng nghe từng câu trong “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, không chỉ để nhắc nhở về một giai đoạn hào hùng của dân tộc, mà còn để thấm nhuần trách nhiệm của mình với đất nước.
“Dù phải gian lao kháng chiến, nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!”
Câu nói ấy không chỉ là lời khẳng định cho cuộc chiến năm xưa, mà còn là niềm tin cho một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng trong hiện tại và tương lai.
Toàn văn “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”
Nội dung toàn văn của “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” đã được in trong Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 15, trang 130, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà Nội 1995 như sau:
Hỡi đồng bào toàn quốc!
Chúng ta muốn hoà bình, chúng ta đã nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta một lần nữa!
Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.
Hỡi đồng bào!
Chúng ta phải đứng lên!
Bất kỳ đàn ông, đàn bà, bất kỳ người già, người trẻ, không chia tôn giáo, đảng phái, dân tộc. Hễ là người Việt Nam thì phải đứng lên đánh thực dân Pháp, cứu Tổ quốc. Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước.
Hỡi anh em binh sĩ, tự vệ, dân quân!
Giờ cứu quốc đã đến. Ta phải hy sinh đến giọt máu cuối cùng, để giữ gìn đất nước.
Dù phải gian khổ kháng chiến, nhưng với một lòng kiên quyết hy sinh, thắng lợi nhất định về dân tộc ta!
Việt Nam độc lập và thống nhất muôn năm
Kháng chiến thắng lợi muôn năm
Hà Nội, ngày 19 tháng 12 năm 1946
Hồ Chí Minh
(Bút tích lưu tại Bảo tàng Cách mạng Việt Nam)
Audio “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”
Bạn có thể lắng nghe audio “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh để cảm nhận rõ hơn tinh thần hào hùng của bản hùng ca lịch sử này.