Đầu thế kỷ XX, đất nước Việt Nam chìm trong bóng tối của ách thống trị thực dân, phong kiến. Trong cơn tuyệt vọng của dân tộc, đã có một thanh niên dám ra đi, vượt đại dương, bôn ba qua năm châu bốn biển để tìm một con đường mới, một lối thoát cho dân tộc Việt Nam. Người thanh niên ấy là Nguyễn Tất Thành – sau này là Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bước chân đầu tiên trên hành trình cứu nước
Vào một buổi sáng tháng Sáu năm 1911, tại bến cảng Nhà Rồng, một chàng thanh niên 21 tuổi khoác trên mình bộ áo bạc màu và ánh nhìn xa xăm đã xuống tàu Latouche Tréville với một quyết tâm duy nhất: tìm con đường giải phóng cho dân tộc Việt Nam đang chìm trong ách nô lệ thực dân. Chàng trai ấy chính là Nguyễn Tất Thành – người sau này trở thành Hồ Chí Minh.
Suốt những năm đầu nơi đất khách, Nguyễn Tất Thành vừa lao động để sống, vừa học hỏi để hiểu thế giới. Tại Boston, Hoa Kỳ, Người làm bồi bàn trong khách sạn Parke
Tại London, Anh quốc, Người làm thuê trong khách sạn Carlton.
Qua đó, Người tận mắt chứng kiến nỗi cực khổ của giới lao động phương Tây và bản chất bóc lột của chủ nghĩa tư bản.
Từ Paris – Người công dân quốc tế dũng cảm (1917–1923)
Năm 1917, Nguyễn Tất Thành đặt chân đến Paris – trái tim của đế chế thực dân Pháp. Tại đây, Người sống tại ngõ Công Poanh, một xóm lao động nghèo.
Người hành nghề thợ ảnh để mưu sinh , thậm chí chỉ có một viên gạch để sưởi ấm qua mùa đông băng giá.
Tuy nghèo khổ, Người không ngừng học tập, tranh luận với các nhà tư tưởng, và bắt đầu xuất hiện công khai dưới bút danh Nguyễn Ái Quốc. Năm 1919, Người gửi Bản yêu sách 8 điểm lên Hội nghị Versailles, đòi quyền tự quyết cho nhân dân Việt Nam.
Chân dung Người lúc này được ghi lại trong bức ảnh năm 1920 – đôi mắt trầm lặng, ánh nhìn kiên định.
Năm 1920, tại Đại hội Đảng Xã hội Pháp ở Tours, Người bỏ phiếu tán thành việc gia nhập Quốc tế Cộng sản, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên, đồng thời tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp .
Từ đó, Người chính thức bước vào hàng ngũ cách mạng vô sản quốc tế với tấm thẻ Đảng viên mang tên Henri Trần (Henri Tchen) .
Trở thành ngọn cờ lý luận của phong trào thuộc địa
Từ năm 1921, Người cùng các nhà cách mạng ở Pháp sáng lập tờ báo Le Paria – Người cùng khổ, phản ánh tiếng nói các dân tộc bị áp bức.
Tờ báo đăng tải nhiều bài viết và tranh biếm họa do chính Nguyễn Ái Quốc thực hiện, mạnh mẽ đả phá tội ác của chủ nghĩa thực dân.
Cũng trong thời gian này, Người bắt đầu viết một trong những tác phẩm quan trọng nhất của mình: “Bản án chế độ thực dân Pháp” – được xuất bản tại Paris năm 1925, là “bản cáo trạng bằng máu” của một người dân mất nước đối với đế quốc đô hộ.
Gắn kết với phong trào cách mạng thế giới tại Liên Xô (1923–1924)
Năm 1923, Nguyễn Ái Quốc đến Moskva, làm việc tại khách sạn Trung tâm Moskva , viết báo cho Pravda, tiếp xúc với nhiều nhà cách mạng nổi tiếng, và tham dự Đại hội lần thứ V của Quốc tế Cộng sản năm 1924 .
Tại đây, Người được quần chúng Moskva tung hô trên đồi Lênin như biểu tượng của các dân tộc bị áp bức. Người cũng xuất hiện trong các cuộc gặp gỡ với các đại biểu châu Phi và được ghi nhận là nhà cách mạng của thế giới thuộc địa.
Đặc biệt, Người đã công bố bài viết “Lênin và các dân tộc thuộc địa” trên báo Sự thật, chỉ rõ Lênin là người đầu tiên đem đến ánh sáng giải phóng dân tộc .
Gieo hạt giống cách mạng tại phương Đông (1924–1927)
Cuối năm 1924, Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc), thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên với trụ sở đặt tại số 248–250, đường Văn Minh.
Tại đây, Người mở các lớp huấn luyện chính trị, giảng dạy trực tiếp cho thế hệ thanh niên tiên phong , đào tạo ra những người sau này trở thành lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Người cho ra đời báo Thanh Niên – tiếng nói của lý tưởng vô sản trong phong trào Việt Nam . Những bài giảng của Người được tập hợp thành sách “Đường Kách Mệnh” – cương lĩnh tư tưởng và hành động cách mạng đầu tiên của Việt Nam .
Thành lập Đảng – Khúc kết của một hành trình lý tưởng (1930)
Sau khi hoạt động ở Xiêm, rồi sang Hồng Kông, Nguyễn Ái Quốc triệu tập Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản, và vào ngày 3 tháng 2 năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam chính thức ra đời.
Hội nghị thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt do chính Người soạn, xác định rõ đường lối cách mạng: “Độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội”.
Chân dung Nguyễn Ái Quốc năm 1930 – thời điểm khai sinh Đảng, người đã trở thành lãnh tụ tối cao của cách mạng Việt Nam.
Từ viên gạch sưởi lạnh lẽo nơi xứ người, đến ngọn cờ phấp phới tại Hương Cảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đi một hành trình vĩ đại kéo dài gần hai thập niên. Người đã tìm ra ánh sáng giữa đêm đen nô lệ, xác lập đường lối cách mạng cho dân tộc Việt Nam, từ lý luận đến thực tiễn, từ hành động đến tổ chức.
Giai đoạn 1911–1930 không chỉ là khởi đầu sự nghiệp cách mạng của Hồ Chí Minh, mà còn là bản anh hùng ca của trí tuệ, lòng yêu nước, và khí phách của một con người vĩ đại, đã dám sống, dám đi, dám nghĩ, và dám hiến dâng trọn vẹn đời mình cho tự do và độc lập của dân tộc.